Dudak ve Damak Yarığında Konuşma Terapisi

Dudak ve Damak Yarığı

Dudak ve damak yarıklığını da içeren kronofasiyal anomaliler, embriyolojik dönemde atipik gelişim sebebiyle meydana gelen farklılıklardır. Bu durum, dudak, diş, burun, sert damak, yumuşak damak gibi konuşma organlarının birine ya da birden fazlasına etki ettiği için, özellikle damak yarıklığı olan çocuklarda konuşma sorunları oldukça yaygındır.Yarıklar belli genetik sendromlar ya da kromozomal anomalilere bağlı olarak da ortaya çıkabilir. İşitme kaybı, konuşma sesi bozuklukları, beslenme sorunları, gelişimsel gerilikler ve dil bozuklukları dudak ve/veya damak yarıklığına eşlik edebilir.

Dudak ve Damak Yarıklığına Bağlı Dil ve Konuşma Sorunları

Konuşma sırasında yumuşak damak hareketinin yetersiz olması, ağız boşluğunun yeterli kapanamamasına (velofarangeal yetmezlik) bu nedenle hava kaçağına; ve konuşma seslerinin üretiminde (artikülasyon) ve rezonansta sorunlara sebep olmaktadır. Oral kavite ve nazal kavite arasındaki velofarengeal kapanmada işlevsel yetersizlik sebebiyle hipernazalite ya da nazal hava emisyonu görülebilir. Konuşma seslerinin üretimi için yeterli ağız içi basınç oluşturulamadığından ya da ortodontik problemler nedeniyle seslerde bozulma olabilir; bu yapısal farklılıklar sebebiyle bazı seslerin sesletim yeri ve biçimi değişime uğrar. Velofarangeal kapanmadaki yetersizlik, telafi edici starejilerin geliştirilmesine ve kimi durumlarda ses sorunlarına sebep olabilir.

Artikülasyonda yapılan hatalar zorunlu ya da telafi edici hatalar olabilir. Zorunlu hatalar anatomik yapılardaki farklılıklardan kaynaklandığı için ancak cerrahi ya da ortodontik müdahaleler sonrasında gelişim mümkündür. Telafi edici hatalar ise, öğrenilen artikülasyon hatalarıdır ve genelde havayolu yönü ya da artikülasyon yeriyle ilgilidir. Bu hatalar doğru sesi üretmek için gerekli olan ağız içi hava basıncının yetersiz olması, işitsel-algısal anormallikler, ön yapılardaki farklılıklar gibi sebeplere bağlı olabilir ve konuşma terapisinde çalışılır.

Dudak ve Damak Yarıklığında Dil ve Konuşma Terapisi

Dil ve konuşma terapisi değerlendirmesinde özellikle çocuğun velofarengeal kapanma ve konuşma sesleri üretimine; ve ek sorunlara bağlı olarak dil gelişimine odaklanılır. İlk üç yaşta dil ve konuşma terapistinin rolü aileye gerekli bilgilendirmeleri yapma ve yönlendirme iken; üç yaş itibariyle dil ve damak yarıklığı olan çocuklarla birebir çalışmalar başlar. Çocukla aktif çalışmalarda var ise dile gelişimi sorununa öncelik verilir; ardından konuşma anlaşılırlığının arttırılmasına dönük çalışmalara başlanır.